fot. Fotolia Po co nam trzustka? Trzustka to organ ważący około 100 g, który wydziela hormony regulujące stężenie glukozy we krwi i dodatkowo produkuje jeszcze ok. 1,5 litra soku trzustkowego. Jeżeli któraś z tych funkcji zaczyna niedomagać, organizm potrzebuje pomocy – nie tylko lekarskiej, ale również dietetycznej. Kiedy trzustka zaczyna szwankować… Funkcje trzustki są niezwykle ważne. Jeżeli nastąpi upośledzenie pracy struktur odpowiedzialnych za wytwarzanie i wydzielanie insuliny lub wydzielana insulina nie będzie działać z powodu insulinooporności tkanek, w organizmie rozwija się cukrzyca. Trzustka nie daje rady obniżać wysokich poziomów glukozy, które w dłuższym okresie mogą prowadzić do zespołu stopy cukrzycowej, choroby niedokrwiennej serca, udarów mózgu, uszkodzenia wzroku lub nerek. Innym przypadkiem są stany zapalne trzustki – wtedy enzymy zawarte w soku trzustkowym zaczynają zbyt wcześnie spełniać swoje funkcje trawienne. Upraszczając, zamiast trawić składniki pożywienia, rozkładają one naszą trzustkę. Taka sytuacja może zagrażać życiu, dlatego też często wymaga leczenia szpitalnego, a następnie prowadzenia bardzo rygorystycznej diety. Dieta lekkostrawna kontra dieta z ograniczeniem węglowodanów prostych Chociaż stosowane diety w chorobach trzustki różnią się znacznie w zależności od przyczyny, łączy je wspólny mianownik w postaci regularnie spożywanych posiłków (najlepiej około pięciu). Ponadto jeżeli mamy do czynienia z cukrzycą, niezbędne jest również wprowadzenie diety o niskim indeksie glikemicznym (z ograniczeniem węglowodanów prostych). Poza doborem odpowiednich produktów (pełnoziarnistego pieczywa, gruboziarnistych kasz, warzyw), bardzo ważny jest również sposób przygotowywania posiłków. Rozgotowywanie, rozdrabnianie, miksowanie powodują, że praca, którą powinien wykonać organizm, jest już częściowo wykonana, dlatego zawarte w produktach cukry ulegną szybszemu i jednoczesnemu wchłonięciu. Wówczas niesprawna trzustka nie sprosta zadaniu obniżenia poziomu cukru i narażamy organizm na wymienione wyżej powikłania. Z kolei w przypadku chorób zapalnych trzustki, które wiążą się przede wszystkim z upośledzoną funkcją trawienia, zalecana dieta powinna przede wszystkim odciążyć pracę trzustki. Wprowadza się więc okresowo dietę lekkostrawną z ograniczeniem tłuszczu. Jej główne założenia przedstawiono poniżej w 5 przykazaniach. 5 przykazań pacjenta po zapaleniu trzustki Wyeliminuj alkohol oraz papierosy. Spożywaj posiłki o małej objętości –jedz częściej, a mniej. Nie smaż! Zamiast tego gotuj lub piecz. Lista produktów zalecanych: pieczywo jasne i czerstwe, drobne kasze, ryż, drobne makarony, chude mleko, twaróg, ryba, wędliny, drób, cielęcina i wołowina, masło, olej sojowy, słonecznikowy, oliwa, dżem, ziemniaki gotowane, tłuczone, puree, warzywa i owoce zawierające witaminę C i karoten. Lista produktów zabronionych: pieczywo razowe, żytnie, grube kasze, przekwaszone przetwory mleczne, jaja, tłuste mięsa (baranina, wieprzowina, gęś, kaczka), tłuste ryby (węgorz, halibut), tłuste wędliny, produkty mięsne i ryby wędzone, mięso peklowane, śmietana, smalec, cebula, kapusta, papryka, szczypiorek, rzodkiewki, orzechy, gruszki, śliwki, czereśnie, rośliny strączkowe, czekolady oraz słodycze zawierające tłuszcz i kakao. Zobacz też: Jak przebiega przewlekłe zapalenie trzustki? Dieta dopasowana do konkretnego przypadku Po regeneracji trzustki stopniowo rozszerza się dietę, zachowując niektóre zasady, w tym zakaz spożywania alkoholu oraz ulubioną zasadę dietetyków – regularne spożywanie posiłków. W wyżej opisanych przypadkach zalecenia diety są raczej jasne i klarowne, jednakże warto zwrócić się o pomoc do dietetyka, który pomoże ustalić dokładny plan działania i w odpowiedni sposób dokona potrzebnych modyfikacji. Ponadto wizyta u specjalisty jest niezbędna, gdy zapalenie trzustki spowoduje również wystąpienie cukrzycy. Wówczas wiele zaleceń będzie się wzajemnie wykluczać, dlatego plan diety powinien być ustalony indywidualnie. Lepiej zapobiegać niż leczyć To hasło jest powszechnie znane i często powtarzane. Nie jest to jednak tylko truizm. Naprawdę warto wziąć je sobie głęboko do serca. Nauka dostarcza bowiem przekonujących dowodów na to, że stosowanie zaleceń zdrowego żywienia oraz regularna dawka sportu zapewniają zdrowie i dobrą kondycję, a w starszym wieku poprawiają komfort życia. Autor: Marta Brajbisz, Dietetyk, Klinika Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii IŻŻ. Zobacz też: Trzustka – dlaczego tak mały narząd jest tak ważny? Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!